Адал жолмен кәсіп іздену парыздан кейінгі парыз (хадис)

Өз нәсібін арам жолмен емес, адал кәсіп арқылы табу күллі адамзатқа жағатын асыл қасиеттердің бірі. Қазақ халқында да еңбек етуге шақыратын, адал кәсіп етуге үндейтін сөздер жеткілікті. Кәсібінің басым бөлігі мал шаруашылығы болып табылатын дала халқында еңбек етпеген жан ескерусіз қалатын. Сондықтан қажырлылық, адал кәсіппен мал табу ер жігітке қойылатын басты талаптардың бірі саналатын. Тілімізде тірі жанды тырбанып тіршілік етуге үндейтін мынадай мақал-мәтелдер бар. «Адал еңбекпен мал іздемек арлы адамның ісі». «Бейнет, бейнет түбі – зейнет». «Еңбек етсең – емерсің». «Маңдайы терлемегеннің қазаны қайнамайды».

Берекесі кеткен ауылдың Айтқаны өсек болар, Аңдығаны төсек болар. Берекесі кірген ауылдың Айналдырғаны шаруа болар, Еккені тары, жегені жарма болар.

Осы айтылғанның барлығы асыл дініміздің мұраттарымен сай келеді. Ислам адамзатты алдымен Құдайға иман келтіруге, сосын сол иманның аясында ізгі жұмыс істеуге шақырады. Адал еңбекпен несібесін айыру пайғамбарлардың дағдысы. Әрбір пайғамбар өз еңбегімен табыс тауып, күнелткен. Иманды жанды адал еңбек етуге үндейтін төмендегідей хадистер бар.

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «خَيْرُ الْكَسْبِ كَسْبُ يَدِ الْعَامِلِ إِذَا نَصَحَ». رَوَاهُ أَحْمَدُ.

Әбу Һурайрадан(Оған Алла разы болсын)  жеткен риуаятта Алланың Елшісі(Оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): «Кәсіптің ең қайырлысы ықыласты жұмысшының қол еңбегі», – деген[1].

عَنِ الْمِقْدَادِ بْنِ مَعْدِ يَكْرَبَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:«مَا أَكَلَ أَحَدٌ طَعَامًا قَطُّ خَيْرًا مِنْ أَنْ يَأْكُلَ مِنْ عَمَلِ يَدَيْهِ وَإِنَّ نَبِيَّ اللهِ دَاوُدَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ كَانَ يَأْكُلُ مِنْ عَمَلِ يَدَيْهِ». رَوَاهُ البُخَارِيُّ.

Миқдад ибн Мағдыякрабтан (Оған Алла разы болсын)  жеткен риуаятта Пайғамбар(Оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) : «Ешбір адам өз қол еңбегімен тапқан тағамынан қайырлы тамақ жемеген. Расында, Алланың пайғамбары Дәуіт (Оған Алланың сәлемі болсын) те қол еңбегімен тамақ тауып жеген», – дейді[2].

عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ مَسْعُودٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «طَلَبُ كَسْبِ الْحَلاَلِ فَرِيضَةٌ بَعْدَ الْفَرِيضَةِ». رَوَاهُ الْبَيْهَقِيُّ.

Абдулла ибн Масғұдтан(Оған Алла разы болсын)  жеткен риуаятта Алланың Елшісі(Оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) : «Адал жолмен кәсіп іздену парыздан кейінгі парыз», – деген[3].

عَنْ رَافِعِ بْنِ خَدِيجٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قِيلَ: يَا رَسُولَ اللهِ أَيُّ الْكَسْبِ أَطْيَبُ؟ قَالَ: «عَمَلُ الرَّجُلِ بِيَدِهِ وَكُلُّ بَيْعٍ مَبْرُورٌ». رَوَاهُ أَحْمَدُ.

Рафиғ ибн Хадижден(Оған Алла разы болсын)  жеткен хабарда бірде адамдар Алланың Елшісінен(Оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) кәсіптің ең жақсысы туралы сұрайды. Сонда ол(Оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): «Ол – кісінің өз қолымен жұмыс жасауы және барлық ізгі сауда», – деп жауап береді[4].

قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «التَّاجِرُ الصَّدُوقُ الأَمِينُ مَعَ النَّبِيِّيِنَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ». رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ.

Бір риуаятта Алланың Елшісі(Оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): «Шыншыл, аманатқа қиянат жасамайтын саудагер (жұмақта) пайғамбарлармен, шыншылдармен, шәһидтермен бірге болады», – деген[5].

عَنْ الزُّبَيْرِ بْنِ الْعَوَّامِ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «لَأَنْ يَأْخُذَ أَحَدُكُمْ حَبْلَهُ فَيَأْتِيَ بِحُزْمَةِ الْحَطَبِ عَلَى ظَهْرِهِ فَيَبِيعَهَا فَيَكُفَّ اللَّهُ بِهَا وَجْهَهُ خَيْرٌ لَهُ مِنْ أَنْ يَسْأَلَ النَّاسَ أَعْطَوْهُ أَوْ مَنَعُوهُ». رَوَاهُ البُخَارِيُّ.

Зубәйр ибн Аууамнан (Оған Алла разы болсын)  жеткен риуаятта Пайғамбар (Оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) : «Сендердің біреулерің бір жіп алып, даладан бір құшақ отын арқалап әкеліп, сол арқылы Алланың қалауымен күнелткені адамдардан қайыр сұрағанынан қайырлы», – деген[6].

 عَنِ النُّعْمَانِ بْنِ بَشِيرٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَلَى الْمِنْبَرِ: «مَنْ لَمْ يَشْكُرْ الْقَلِيلَ لَمْ يَشْكُرْ الْكَثِيرَ، وَمَنْ لَمْ يَشْكُرْ النَّاسَ لَمْ يَشْكُرْ اللَّهَ، التَّحَدُّثُ بِنِعْمَةِ اللَّهِ شُكْرٌ، وَتَرْكُهَا كُفْرٌ، وَالْجَمَاعَةُ رَحْمَةٌ، وَالْفُرْقَةُ عَذَابٌ». رَوَاهُ أَحْمَدُ.

Нұғыман ибн Бәширден (Оған Алла разы болсын) жеткен риуаятта Пайғамбар (Оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын)  мінберге шығып былай деген: «Азға шүкіршілік етпеген көпке шүкіршілік етпейді. Адамдарға алғыс айтпаған Аллаға да алғыс айта алмайды. Алланың нығметі туралы сөйлеу – шүкіршілдік. Ал оны тастау – күпірлік. Көпшілік – рахымдық, одан бөліну – азап»[7].

مَرَّ عَلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ رَجُلٌ، فَرَأَى أَصْحَابُ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مِنْ جَلَدِهِ وَنَشَاطِهِ، فَقَالُوا: يَا رَسُولَ اللَّهِ، لَوْ كَانَ هَذَا فِي سَبِيلِ اللَّهِ؟ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «إِنْ كَانَ خَرَجَ يَسْعَى عَلَى وَلَدِهِ صِغَارًا فَهُوَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ، وَإِنْ كَانَ خَرَجَ يَسْعَى عَلَى أَبَوَيْنِ شَيْخَيْنِ كَبِيرَيْنِ فَهُوَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ، وَإِنْ كَانَ يَسْعَى عَلَى نَفْسِهِ يُعِفُّهَا فَهُوَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ، وَإِنْ كَانَ خَرَجَ رِيَاءً وَمُفَاخَرَةً فَهُوَ فِي سَبِيلِ الشَّيْطَانِ». رَوَاهُ الطَّبَرَانِيُّ.

Бірде Пайғамбардың (Оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын)  қасынан бір кісі өтеді. Ол адамның қайраты мен жігерін байқаған Алла Елшісінің(Оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) сахабалары: «Уа, Расулалла! Мына адам Алланың жолында ма?» − деп сұрайды. Сонда Алла Елшісі (Оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): «Егер жас балаларына нәпақа табу үшін жолға шықса, ол Алла жолында. Егер жасы ұлғайған қарт ата-анасының қамы үшін шықса, ол Алла жолында. Егер өз басын (тіленшіліктен, кедейшіліктен) сақтау үшін шықса, ол Алла жолында. Ал егер адамдарға көрсету үшін, риякерлік, мақтаншылық мақсатында шықса, ол шайтанның жолында», − деп жауап береді[8].

[1] Ахмет риуаят еткен [2] Бұхари риуаят еткен [3] Бәйһақи риуаят еткен [4] Ахмет риуаят еткен [5] Термези риуаят еткен [6] Бұхари риуаят еткен [7] Ахмет риуаят еткен [8] Табарани риуаят еткен

Муслим.кз сайтынан